Merchandise
Hoe Vitesse de beste jeugdopleiding van Nederland wil realiseren
Destijds voetbalde Aloys Wijnker nog op Sportpark Schoonenberg voor Telstar en wilde hij spits van Oranje worden. Tja, wie wilde dat niet? Ook bij hem liep het allemaal even anders. Hij rondde het CIOS af, werd trainer en promoveerde tot eerste voltijds hoofd opleiding bij AZ. Daar liet hij als voetstap de blauwdruk achter voor wat nu de beste talentenschool van Nederland is.
De beloning was een job in het buitenland. Vrij vertaald als hoofd van de opleiding en de trainers in de Verenigde Staten. Drie jaar later en vele ervaringen rijker vinden we hem terug bij Vitesse. De dagen van Joop Brand moeten herleven in Arnhem. De doelstelling is duidelijk: Vitesse wil zich meten met de jeugd van Ajax, Feyenoord, PSV en AZ.
Wijnker is een voetbaldier en herinnert zich die tijden nog wel. De tijd dat in Arnhem de ene na de andere jeugdspeler doorbrak. ‘Ja, dat was wat. Volgens mij was het ook op zaterdagmiddag op tv, de Shell Jeugdcompetitie. Brand was revolutionair bezig voor die tijd. Afspraken met scholen, spelers die met busjes werden gehaald, scouten in het hele land. Er zat echt een idee achter.’
‘Alles draait om mensen. We hebben hier tegenwoordig fantastische faciliteiten, vergelijkbaar met AZ, maar die gaan het verschil niet maken. Die helpen. Ménsen maken het verschil. Ik proef hier in mijn eerste dagen veel passie. Trainers die alles weten over de regio, die zich willen verbeteren. Ik moet mijn trainers daarbij helpen, ze steeds ontwikkelen en ondersteunen. Zij staan aan de basis. Ik heb al met Theo Janssen (assistent-trainer van Onder-19, red.) gepraat, die is duidelijk in zijn ambities. Ik kan hem daar wel bij helpen. Hij gaf bijvoorbeeld aan Peter Bosz een boeiende trainer te vinden. Ga gewoon eens een bakkie met hem doen, hij woont in Apeldoorn, zei ik tegen Theo. Maar je kunt ook eens ergens anders kijken, een cursus oppikken. Samen reflecteren. Kijken wat de gevolgen zijn van wat je doet en probeert. Ik zal ook veel op het veld staan. Dáár gebeurt het. Ik begrijp niet dat hoofden opleiding en technisch directeuren vaak helemaal niet bij de trainingen zijn. Marcel Brands en Earnest Stewart deden dat wel. Samen sparren is doorgaans gewoon goed. En hoe kun je anders je trainers beoordelen? ’
Belangrijkste levensader
Dik dertig miljoen ging er al op aan de nieuwe goudmijn van geel en zwart. Zes jaar geleden werd de academie opgeleverd. Kosten: ruim twaalf miljoen euro. Vitesse investeert er jaarlijks 3,2 miljoen euro in. Afgezet tegen de begroting het meest van alle clubs in Nederland. De academie is ‘de belangrijkste levensader’ van de club, volgens technisch directeur Marc van Hintum. Waar de Arnhemmers nog niet zo lang geleden concurreerden met NEC, behoort de opleiding nu al tot de beste vijf van Nederland. Voor de buitenwacht zijn de resultaten nauwelijks zichtbaar. Deels domweg omdat Vitesse volgens de td nog wel een jaar of vijf achterligt op AZ.
Dus was het niet zo’n verrassing dat Vitesse uitpakte met het aantrekken van Wijnker. AZ werd na zijn werk gekroond tot beste voetbalopleiding in Nederland en Wijnker kreeg vervolgens de kans van zijn leven toen er vanuit de VS een aanbod kwam om als hoofd opleiding in het land van onbegrensde dromen aan de slag te gaan. Na drie jaar Chicago beloofde Wijnker vrouw en dochter uit te kijken naar kansen in Nederland. Vitesse was het meest doortastend en legde hem vast. Wijnker mag de strijd aangaan met de top van Nederland. Goed nieuws voor Arnhem en goed nieuws voor het Nederlandse voetbal.
KNVB
Nog niet zo lang geleden werden tegenstanders ontvangen in een tent aan de bosrand, warm water was er vaak niet en spelers spoedden zich na de training naar huis om te kunnen douchen. Omkleden kon in een veredelde bouwkeet. Nu staan er sensoren langs de talloze velden op Papendal die iedere beweging van spelers registreren. Zijn er mentale trainers, fysiologen, massagekamers en is er een heerlijk spelershome waar de beste buffetjes worden geserveerd. Besprekingen worden gehouden in een bioscoopje. Busjes rijden af en aan om talentjes af te leveren.
Wijnker voelt zich hier als een vis in het water. Eigenlijk had hij volgens de pers in Zeist moeten zitten. Begin 2018 wisten vrijwel alle media in Nederland te melden dat hij in dienst was getreden bij de KNVB. En wel als grote technische man. Wijnker werd uitgebreid besproken in de talkshows, en kranten lichtten zijn doopceel. Toon Gerbrands, Marcel Brands en andere talking heads reageerden positief op de aanstelling. Want Wijnker was natuurlijk de man achter de opbouw van de gerenommeerde AZ-opleiding.
‘Ja, dat was in kannen en kruiken, hè. Ik ben alleen nooit gebeld. Ik denk dat ze intern wel over mij hebben gesproken, later hebben we het ook wel over een andere functie gehad, maar dat was informeel. Afgelopen zomer heb ik wel wat contacten gehad her en der, maar ik had bij Vitesse het beste gevoel. Ze wilden echt graag en hadden een goede follow-up. Dit is een club met ambitie waar veel te verbeteren valt. Een club met potentie ook.’
Vroegbloeier
Uiteraard is er progressie sinds Vitesse de jeugdopleiding weer boven aan de agenda heeft staan. Maar het gaat niet snel genoeg. Als je dan de kans krijgt de man achter de jeugd van AZ te halen, hoef je geen twee keer na te denken. Maar Wijnker waarschuwt: ‘Ik wil het niet te veel over AZ hebben. Natuurlijk neem ik mijn kennis mee over dingen die goed en dingen die fout zijn gegaan.’ Bij Vitesse wemelt het van de oud-spelers in de jeugdopleiding. ‘Dat is een voordeel vanwege hun ervaring, maar kan ook een nadeel zijn omdat je denkt dat jouw manier de enige is.’
Wijnker heeft een wat andere visie dan veel collega’s. Denkt in termen van vroeg-bloeiers en laatbloeiers, ziet voetballers bovenal als mensen. Doen ze het goed buiten het veld, dan doen ze het doorgaans ook goed óp het veld. Hij probeert door de waan van de dag heen te kijken. Winnen staat niet per se centraal, want dat gaat in zijn optiek over nu, terwijl je met talenten moet kijken naar de toekomst. Het werkwoord zijn vervangt hij liever voor worden. ‘De kunst is door het nu heen te prikken en de potentie van dat kleine spelertje tussen die twee sterke grote leeftijdgenoten te zien.’
Bij AZ werkte Wijnker met de allergrootsten, zoals Co Adriaanse, Louis van Gaal, Marco van Basten en Ronald Koeman. ‘Van Gaal neemt echt niet zomaar wat aan, die stelt kritische vragen en dwingt je de diepte in te gaan. Dat is alleen maar goed, dat verwacht ik ook van mijn trainers.’
Ook qua bestuurders werkte hij niet met de minsten. Toon Gerbrands en Marcel Brands signaleerden al snel dat de opleiding bij AZ naar een hoger niveau moest en schoven Wijnker door. ‘Eerst omdat er niemand anders was. Na een jaar onder voorwaarde dat ik als trainer zou stoppen. Brands was daar erg duidelijk in: “We willen je, maar dan wel fulltime en dan is het afgelopen met trainen”, zei hij.’
Daar hebben ze bij AZ nooit spijt van gehad. Gerbrands typeert Wijnker als een dienende leider. Geen haantje de voorste, maar wel mans genoeg om aan het roer te staan en gezamenlijk een uitgezette koers te varen. Niemand die het dan ook vreemd vond dat hij door de KNVB werd benaderd voor de functie van hoofd opleiding.
Highway 101
De ogen van de man uit Anna Paulowna staan helder, pretlichtjes fonkelen, de blik is open en de taal helder. Dit is iemand die minstens zoveel op ontvangen als op zenden staat. Er zijn legio mannen die de wereld rondreizen en hun gezin achterlaten in Nederland of klakkeloos verwachten dat vrouw en kinderen iedere keer maar weer overstappen als er een nieuwe trein langskomt. Wijnker is blijkbaar uit iets ander hout gesneden, zo blijkt als we hem vragen naar zijn terugkeer. Want van grote baas in de Verenigde Staten naar Vitesse is op het eerste gezicht geen stap omhoog.
‘Mijn dochter wilde terug, wilde weer hier naar school’, legt hij uit. ‘Mijn vrouw mocht daar niet werken vanwege het visum, dus die wilde ook wel. Als ik vrijgezel was geweest, had ik er nog wel gezeten. Machtig mooi, man. We hebben een prachtige tijd gehad. We woonden net buiten Chicago en je ziet een heel nieuwe wereld. Ik reisde het hele land door. Rijden over de Highway 101. Vakantie in Alaska. Beren, elanden, walvissen. Maar vergis je niet, ik ben met de coaches ook meerdere keren naar Europa geweest. Kijkjes in de keuken bij Bilbao, Midtjylland, Bremen, Genk. Met de MLS zijn we ook in Spanje en Frankrijk geweest. Daar heb ik ook veel van opgestoken. Dan zie je ook dat er in Nederland veel dingen heel erg goed gaan. Sterker nog, het is nergens zo goed geregeld als hier. De sportmentaliteit in de VS wordt overal geroemd. Amerikanen zijn ook leergierig, maar ze waren me wel iets te goedgelovig. Ze eten letterlijk uit je hand, gaan meteen aan de gang als je iets zegt, maar ze moeten ook kritische vragen stellen. Inhoudelijk ga je minder de diepte in. Dat heb ik gemist. Hoe maak ik spelers echt individueel beter op dagelijkse basis? Alles valt of staat daar met winnen. Het probleem in Amerika zit vooral bij de ouders. Ík wil ontwikkelen, zij denken: Als mijn kind wint, komt hij in aanmerking voor een gratis studiebeurs. Kun je om lachen, maar een goede school kost daar zo dertigduizend dollar. Kun je goed sporten, dan is het gratis. Moet je nagaan, als je vier kinderen hebt, is dat 120 duizend dollar. Heel ongezonde situatie. De eerste vraag aan de kinderen is daar ook altijd: Heb je gewonnen? Maar ik wil weten: Wat heb je geleerd? Het gaat eerst om leren en dan om winnen. Het is daar heel erg resultaatgericht, dat maakt opleiden in het langetermijndenken dusmoeilijk. Winnaarsmentaliteit is een containerbegrip.’
Talenten en transfers
Rondlopend op Papendal weet je één ding zeker: aan de faciliteiten kan het niet liggen. Welke stappen moeten er volgen? Wijnker: ‘Ik ben er net en wil vooral veel praten. Zodat we samen scherp krijgen wat we willen. Ik ben zelf groot voorstander van dezelfde spelintenties, door de hele club. Dat hoeft niet in beton gegoten te zijn. Maar wel als intentie. Van de Onder-8 tot het eerste elftal. Dat een trainer van het eerste altijd moet winnen om te overleven is overal ter wereld hetzelfde. Dus daar moet je niet rigide in zijn. Mijn invloed gaat tot de beloften en alles daarnaast moeten we natuurlijk bespreken met Marc van Hintum en de trainer.’
Maar de eerste geluiden van hun kant geven al wel houvast. ‘Ik denk dat ik goed met mensen kan omgaan, maar ook geen moeite heb met vervelende beslissingen. Ik kan de rode draad bewaken, ondanks het feit dat je een goede relatie hebt. Maar nu is het vooral praten en samen een lijn vinden. Ik wil helder krijgen wat wij van een Vitesse-speler willen. En: wat voor een voetballer hebben we eigenlijk nodig om over vijf jaar structureel Europees te spelen, met wie weet uitzicht op nog meer? De ambitie is wat anders dan de doelstelling. Die heb ik inderdaad onthouden van Toon Gerbrands. Hoe herkennen we zo’n speler? Hoe ga ik leidinggeven? Houden we ze aan het handje of laten we ze los? Haal je ze op met een busje of komen ze zelf?’
‘In mijn visie wil ik voetballers die het spel begrijpen en zelf keuzes maken. Zelfstandigheid dus. Binnen en buiten het veld. Laat ze maar ervaren hoe het is om laat naar bed te gaan, we gaan niet bij de voordeur langs. Bij AZ lieten we ze bijvoorbeeld weleens extra laat naar bed gaan als ze dat wilden. Maar daarna kwam wel de reflectie, dan ervaren ze dat ze niet fit zijn, dus je moet daar ook bij stilstaan. Leren gebeurt pas als je reflecteert op wat je hebt gedaan.’
Luchtbrug
De huidige A-selectie van Vitesse is gemiddeld dik 25 jaar oud en bestaat voor de helft uit buitenlanders. Het bedrijfsmodel is duidelijk: geld maken met talenten en transfers. Scouten, opleiden. Het wachten blijft op de nieuwe oogst. Met Wijnker op de brug moet dat beter. De koers moet langzaam worden verlegd. ‘Het is allemaal business’, vertelde hoofdtrainer Leonid Slutsky al eerder. ‘Iedereen weet dat je dan eerst moet investeren en geduld moet hebben.’ De club spendeerde 140 miljoen euro uit en warempel: vorig jaar leverden de transfers al elf miljoen op. Daarmee was Vitesse zowaar voor het eerst winstgevend. Op het transferfront dan, want de talenten laten nog op zich wachten. Maar met boten vol huurlingen is er natuurlijk nauwelijks ruimte voor Hollandse Nieuwe. Dit jaar was de luchtbrug uit Londen al een stuk minder omvangrijk. Er lijkt een kentering te komen. Een kleine revolutie, die het Nederlandse voetbal geen kwaad zou doen. Net als het imago van Vitesse, want het stadion liep niet voor niets leeg. De binding met de eindeloze stoet Chelsea-talenten was er niet. Slutsky wil uit Londen alleen nog echte versterkingen. Geen zesde keus meer; dat is niet goed voor de huurlingen en helemáál niet goed voor Vitesse. Dan heeft het ook geen zin zelf op te leiden.
Wijnker: ‘Noem mij een land waar het beter is dan in Nederland, waar jeugdspelers nog meer kansen krijgen. Waar alle talenten zo goed in kaart worden gebracht en begeleid. Dat lukt je niet. Misschien zijn we zelfs doorgeslagen. Dat zie je nu bij Ajax. Als je kampioen van Nederland wil worden, heb je ook routine nodig. Hoe we dat hier gaan doen met de wensen van Chelsea is niet aan mij. We hebben het erover gehad. Vanuit de directie en ook de raad van commissarissen is gezegd dat de jeugd moet komen. Dan is het wel duidelijk dat je niet acht spelers kunt huren en er zelf ook nog acht kunt doorschuiven. Ik weet niet wie uiteindelijk die verdeling bepaalt. Ik hoop dat we zó goed gaan opleiden, dat er straks niet eens meer naar spelers van Chelsea wordt gekeken. Ervoor zorgen dat ze aan de poort gaan rammelen, zodat ze zeggen: Die poort moet nu open, want hier is geen houden meer aan met dietalenten.’
