Merchandise
De genadeloze comeback van Vitesse verklaard
Vitesse bleef de eerste helft van de competitie maar verliezen. Pas later maakte het team een grote comeback.
Zo groot dat het zich morgen alsnog kan plaatsen voor Europees voetbal. En dat terwijl het nauwelijks iets veranderde aan de tactiek. Wat verklaart het verschil? Ik nam een kijkje achter de schermen, op zoek naar het geheim achter het succes.
Een goede ploeg kan soms een wedstrijd verliezen van een slechte ploeg.‘Dat is voetbal,’ heet het dan. Zo nu en dan verliest een goede ploeg twee of drie wedstrijden op rij. Ook niet raar.
Maar wat als een goede ploeg op de helft van de competitie vijf keer heeft gewonnen, zeven keer heeft gelijkgespeeld en vijf keer heeft verloren? Dan doemt de vraag op: is dit wel een goede ploeg?
Toch stelde Vitessetrainer Peter Bosz die vraag niet. Hij wist dat hij een goede ploeg had. Na afloop wees hij er voor de televisiecamera’s op dat zijn ploeg veel balbezit had, veel kansen kreeg en weinig kansen weggaf – en als de ploeg zo doorging, zouden de goals vanzelf volgen.
Alleen: dat gebeurde niet. Ook de eerste twee wedstrijden na de winterstop gingen verloren.
‘Toen kon ik niet meer zeggen dat we eigenlijk goed hadden gespeeld,’ zegt Bosz in een gesprek in zijn werkkamer op sportcomplex Papendal. ‘Ze [media en supporters, MdH] zagen me al aankomen: daar heb je hem weer.’
Zoals ze in politiek Den Haag zeggen: de geur van wilde beesten hing in de lucht. Vitessevolgers hadden kritiek. Voetbal International vroeg spelers of Bosz nog wel de juiste trainer was, supporters begonnen zich van hem af te keren. Bij de volgende competitiewedstrijd, de thuiswedstrijd tegen Ajax, had de harde kern een spandoek opgehangen.
70% BALBEZIT
0% RESULTAAT
Bosz stond onder druk om iets te doen. De opstelling door elkaar husselen, een stoer interview geven om zo de aandacht af te leiden, of nederig de tactiek veranderen als tegemoetkoming aan de critici die zijn speelwijze te aanvallend of naïef vonden.
Wat Bosz deed was gedurfder: hij deed niets.
Misleid door toeval
Waarom? ‘Omdat ik wist dat we goed speelden,’ zegt Bosz. ‘Daar hadden we geen enkele twijfel over. Als we iets anders zouden gaan doen, zou de kans op succes kleiner worden.’
De statistische analyse van mijn co-auteur Sander IJtsma geven Bosz gelijk. Vitesse schiep talrijke goede kansen en kreeg er relatief weinig tegen. Alleen PSV en Feyenoord deden dat beter. En op termijn benutten ploegen hun kansen ongeveer even goed, zoals IJtsma en anderen al vaker schreven. Zie dit stuk van Sander IJtsma.
(Bron: Sander IJtsma/Opta)
Kortom: als de ploeg zo bleef spelen, kon Vitesse inderdaad betere resultaten verwachten. Het proces (het scheppen van kansen) deugde, de uitkomst (het scoren van goals en het voorkomen van tegendoelpunten) viel tegen. Maar wie zich laat leiden door de uitkomst, wordt 'misleid door toeval,' in de woorden van Nassim Nicholas Taleb.
Maar dan nog: had Vitesse met de speelwijze van bijvoorbeeld PSV – dat dit seizoen wat behoudender speelde, maar wel kampioen werd – niet nog beter gepresteerd? Of wat minder goals tegen gekregen?
Nee, zegt Bosz. Hij vindt de speelstijl van Vitesse niet per se risicovol. ‘Let wel: op Feyenoord na kregen wij de minste kansen tegen.’ (Om precies te zijn: gemiddeld schieten de tegenstanders van Vitesse 11,8 keer per wedstrijd op het Vitessedoel.)
Hij geeft toe: de ene kans is de andere niet. En die 11,8 kansen die ze tegenkregen, waren vaak goede kansen, met weinig verdedigers van Vitesse in de buurt. Maar dan nog, zegt Bosz, zitten er meer voordelen dan nadelen aan de speelwijze.
Als roofdieren
Om te illustreren, pakt hij zijn laptop erbij. Hij geeft een inkijkje in het dagelijks werk van een trainer.
Bosz laat een compilatie zien van wedstrijdscènes uit de maanden augustus tot december 2014, waarin de verdediging van Vitesse op een rijtje is gezet. De beelden tonen wat hem betreft aan dat zijn ploeg een hoog niveau haalde.
Een scène tijdens de competitiewedstrijd PSV-Vitesse: BAM-BAM-BAM-BAM – ‘En… we hebben hem weer’
Bij het begin van elk fragment verliest Vitesse de bal. Cruciaal, zegt Bosz, is wat zijn ploeg vervolgens doet. Gaan ze direct en collectief weer op jacht naar de bal? Of geven ze de tegenstander tijd en ruimte om een aanval op te zetten?
Hij weet het antwoord al, want hij heeft deze beelden al tientallen keren gezien, maar lijkt toch weer aangenaam verrast bij het zien van de beelden, en begeleidt de acties van zijn spelers op het scherm met kleine tikjes – bam, bam, bam – van zijn vuist op de tafel.
Een scène tijdens de oefenwedstrijd Vitesse-Chelsea: BAM-BAM – ‘En… we hebben de bal weer.’
Een scène tijdens de competitiewedstrijd PSV-Vitesse: BAM-BAM-BAM-BAM – ‘En… we hebben hem weer.’
Een scène tijdens PEC Zwolle-Vitesse- BAM-BAM-BAM – ‘En… we hebben hem weer.’
In elk volgend fragment herhaalt zich het principe: een Vitesse-speler verliest de bal, en als door een elektrische schok in gang gezet storten de spelers van Vitesse zich als roofdieren op hun tegenstanders, die, zwaar onder druk gezet, een fout maken, waarop een speler van Vitesse de bal overneemt.
De aanval van de tegenstander is in de kiem gesmoord. Vitesse kan opnieuw de aanval inzetten.
